به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری ایمنا، سقط جنین عوارض و آثار مختلف جسمی، روانی، عاطفی و حتی اجتماعی برای مادر به همراه دارد، پزشکان معتقدند که به دلیل وجود اختلالات کروموزومی سقط جنین رخ می‌دهد، به گونه‌ای که اگر تعداد کروموزوم‌های جنین بیشتر یا کمتر از حد طبیعی باشد، فرایند رشد به‌درستی صورت نمی‌گیرد و منجر به سقط جنین می‌شود.
مسئله سقط جنین به علت ابعاد گوناگونی که دربرمی‌گیرد، به طور قطع از زوایای مختلف پزشکی، جامعه‌شناسی، علوم اجتماعی، مطالعات خانواده و فرزندپروری قابل بررسی است، همچنین مهم است برای فرزندآوری و تربیت فرزند این مسئله را از دیدگاه فقهی و قانونی مورد بررسی قرار دهیم تا با پیشگیری از تصمیم‌گیری اشتباه و تحت تأثیر هیجانات، خود را از مشکلاتی که امکان بروز آنها وجود دارد، ایمن کنیم.
مسئله سقط جنین از دیدگاه فقهی و حقوقی یک موضوع پیچیده است که در دین اسلام و حقوق مختلف کشورها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و دیدگاه‌های متفاوتی دارد، اما به طور کلی دین اسلام سقط جنین را حرام و نامشروع می‌داند، اگرچه در بعضی موارد همچون خطر جانی برای مادر یا ناهنجاری‌های جدی در جنین استثناهایی برای سقط جنین وجود دارد.
سقط جنین موضوعی است که در بطن خود تنش‌ها و احساسات عمیق انسانی را نهفته دارد؛ این مسئله در جوامع مختلف نه‌تنها به عنوان یک انتخاب پزشکی، بلکه به عنوان یک چالش فقهی و حقوقی مطرح می‌شود؛ در متون فقهی، سقط جنین موضوعی پیچیده و حساس است و برخی فقها با توجه به مراحل مختلف رشد جنین، نظرات متفاوتی درباره مشروعیت سقط دارند، در حالی که برخی بر این باورند که سقط در مراحل ابتدایی بارداری مجاز است.
از منظر حقوقی، سقط جنین در کشورهای مختلف با قوانین متفاوتی روبه‌رو است و در برخی کشورها محدودیت‌هایی بر آن حاکم است، از این رو می‌طلبد آشنایی بیشتری با قوانین کشور درباره این مسئله داشته باشیم و از جنبه قانونی و فقهی موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
آیا سقط جنین به مثابه قتل محسوب می‌شود و ممنوع است؟
حجت الاسلام دکتر غلامرضا پیوندی، مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به تعریف سقط جنین اظهار می‌کند: سقط جنین در نظام‌های حقوقی به معنای از بین بردن جنین در رحم مادر و به عبارتی پایان دادن به زندگی جنین پیش از تولد او است، هر جنینی در رحم مادر به صورت بالقوه این قابلیت را دارد که ادامه حیات دهد و سپس متولد شود و حیات او مورد حمایت قانون‌گذار خواهد بود، به همین منظور در برخی کشورها سقط جنین جرم‌انگاری شده و باید از انجام آن خودداری شود.
وی با بیان اینکه جنین موجودی دارای حیات است که قابلیت تبدیل شدن به انسان را دارد و زندگی خود را وابسته به حیات مادر است، بنابراین در این دوران اگر به هر شکلی به زندگی جنین خاتمه داده شود، می‌گوئیم جنین سقط شده است، می‌افزاید: اینکه جنین بدون دخالت عوامل انسانی و به صورت خودبه‌خود سقط شود، به تعبیری سقط جنین نیست، اما به هر حال می‌تواند نوعی سقط محسوب شود، همچنین به لحاظ قانونی در بعضی از شرایط می‌توان جنین را سقط کرد که البته تنها مواردی استثنا است و اصول کلی سقط جنین را ممنوع می‌داند، علاوه بر آن از نظر شرعی حرام است و تنها در مواردی مجاز شمرده شده است.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه در پاسخ به این سوال که آیا سقط جنین به مثابه قتل محسوب می‌شود؟ ادامه می‌دهد: دراین‌باره میان فقها اختلاف نظر وجود دارد، برخی معتقد هستند زمانی که در حدود چهارماهگی روح در جنین دمیده می‌شود، سقط عمدی جنین پس از آن شامل قصاص است، اما اکثر فقها قائل به قصاص نیستند و قانون‌گذار ایران نیز در سال ۱۳۹۲ تصریح کرده است که اگر جنایتی بر جنین وارد شود هرچند پس از دمیده شدن روح باشد، موجب قصاص نمی‌شود، البته مرتکب سقط علاوه بر پرداخت دیه به مجازات تعزیری مقرر شده محکوم می‌شود.
پیوندی با تاکید بر اینکه در کشور ما سقط جنین به لحاظ حقوقی ممنوع است و از جنبه قوانین قضائی جرم محسوب می‌شود و در هر شرایطی که جنین سقط شود شامل دیه و حتی مجازات تعزیری است، عنوان می‌کند: در دهه‌های گذشته پیرامون مسئله سقط جنین اختلاف نظرهایی وجود داشته، اما در قانون جدید این نظریه پذیرفته شده است که جنایت عمدی بر جنین هرچند پس از دمیده شدن روح باشد، موجب قصاص نمی‌شود، اما جرم محسوب می‌شود و قابل مجازات است و مرتکب باید دیه سقط جنین را بپردازد.
اما و اگرهای قانون درباره سقط جنین
وی اضافه می‌کند: سقط جنین همواره غیرقانونی نیست، بلکه قوانینی وجود دارد که در شرایطی سقط جنین را مجاز و قانونی برمی‌شمارد؛ تا پیش از سال ۱۴۰۰ قانون سقط درمانی مطرح بود که در شرایطی اجازه می‌داد مادر بارداری که مشکلاتی همچون شرایط سخت یا به خطر افتادن سلامت و حیات خود را دارد، با تجویز گروه پزشکی جنین سقط شود، اما در سال ۱۴۰۰ قانون دیگری تصویب و قانون سقط درمانی منسوخ شد، در قانون جدید نیز در مواردی اجازه سقط جنین داده شده است.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه با اشاره به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت خاطرنشان می‌کند: در قانون جدید تحت عنوان قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که در سال ۱۴۰۰ تصویب شد، از زوایای مختلفی به موضوع سقط جنین پرداخته شده است و در آن به راهکارهای پیشگیری از سقط جنین و وظایف وزارت بهداشت و سازمان‌های ذی‌ربط نیز اشاره شده است.
پیوندی می‌افزاید: در قانون پیشین تحت عنوان سقط درمانی که در سال ۱۳۸۴ به تصویب شورای نگهبان رسیده بود، با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین همچون عقب‌افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج و به مشقت افتادن مادر می‌شود یا بیماری مادر که توأم با تهدید جانی او باشد، به شرط اینکه پیش از دمیدن روح در جنین و قبل از چهارماهگی باشد، به شرط رضایت مادر اجازه سقط داده شده است.
وی تاکید می‌کند: در این صورت مجازاتی متوجه پزشک مباشر سقط جنین نخواهد بود و متخلف اجزای مفاد این قانون به مجازات مقرر محکوم می‌شدند، اما با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، قانون سقط درمانی منسوخ و مقررات سقط درمانی در قانون جدید با شرایط جدید مطرح شد.
