به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، میزگرد علمی با موضوع چالش‌های پیش‌روی (سیاسی _ اقتصادی) جمهوری اسلامی ایران و راه‌های برون‌رفت، یکشنبه ۲۱ مرداد ماه جاری توسط گروه سیاست و با همکاری گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه برگزار شد.
- در ابتدای جلسه حجت الاسلام دکتر محسن مهاجرنیا بعنوان دبیر علمی میزگرد به تشریح موضوع پرداختند و سپس حجت‌الاسلام دکتر سیدعباس موسویان عضو هیأت علمی گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه در موضوع «سیاست‌گذاری ارزی» مباحثی را مطرح فرمودند.
قبل از انقلاب سیاست تثبیت نرخ ارز حاکم بود و چون جمعیت ۳۵ میلونی و درآمدهای نفتی و کشاورزی کفاف می‌داد و تثبیت خوب بود، اما بعد از انقلاب، جنگ و تحریم‌ها، اقتصاد را تحت تأثیر قرار داد. سیاست کشور جلوگیری از خام‌فروشی نفت و عدم اتکا بر آن بود که سبب کاهش یک‌سوم درآمد شد. در بخش واردات کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و … بود؛ لذا تعیین نرخ ارز مهم بود. اگر نرخ آزاد باشد به خاطر شرایط مختلف اگر بالا می‌گرفتند در هزینه تولید اثر می‌گذاشت و پایین باشد هم خروج ارز از کشور اتفاق می‌افتاد؛ بنابراین ما همیشه تحت‌تأثیر شرایط خاص بودیم گاهی تثبیت می‌کردیم و با مشکلات رها می‌کردیم و هکذا حداقل پنج‌شش بار برای کنترل اثر تورمی روی اقتصاد تثبیت و چندسال دوباره آزاد می‌شد. در همه دولت‌ها بوده است.
از سال ۹۲ نوسانات ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ بودیم که روی آن تثبیت شد تا سال ۹۶ با تزریق ارز به بازار آزاد و … به صورت فنری تثبیت کردند. قیمت‌ها شدیدا افزایش یافته و تورم بین ۳۵ تا ۱۰ درصد بوده ولی قیمت ارز ثابت مانده بود. قابل پیش‌بینی بود که این قیمت نمی‌تواند ثابت بماند. قیمت ارز در بودجه ۹۶، ۳۶۰۰ تومان بود در حالی که بودجه ۹۷ بر ۴۰۰۰ تومان بسته شد و در بهمن ۹۶ این پیام صادر شد که دولت خودش دارد آن را گران می‌کند.
از اسفندماه کارشناسان معتقدند قیمت واقعی ارز ۶۵۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان است ولی دولتی‌ها روی تثبیت نرخ اصرار داشتند که قصد حمایت از اقشار ضعیف بود. به همین جهت دولت نرخ ارز را روی ۴۲۰۰ نگه داشت و خلافش را خلاف و قاچاق می‌دانست.
معضل نقدینگی که بانک‌ها با سود ۲۰ درصد سپرده‌ها می‌دادند و کنترل آن از دستشان خارج شده. تثبیت سود ۲۰ درصد مساوی با نقدینگی ۲۰ درصد می‌شد. مؤسسات اعتباری غیرمجاز سبب افزایش این بحران می‌شد. ۳۳ هزار میلیارد تومان پول توسط دولت وارد بازار شد تا مشکلات مؤسسات را حل کند. مردم سراغ مؤسسات رفتند چون سودشان بیشتر بود.
فنری‌شدن نرخ ارز که انتظار جهت بود بالابودن نقدینگی که ۳۳ هزار میلیارد در ۹۶ خروج آمریکا از برجام و اعلام جنگ اقتصادی و همراهی کشورهای منطقه با آمریکا اینها سبب شد که تثبیت نرخ ارز به قیمت ۴۲۰۰ به هم بخورد و سیاست جلوگیری از خروج کالا و ارز سبب این بحران شد.
راهکارها:
گروه‌بندی کالاها: ۱٫ کالاهای اساسی: مثل مواد غذایی، دارویی و مواد اولیه کارخانه‌های استراتژیک با نرخ دولتی ۴۲۰۰ تومان حدود ۲۰ میلیارد دلار لازم است؛ ۲٫ گروه کالاهای دوم و سوم؛ ۳٫ گروه ممنوعه چهارم که مشابه داخلی دارند؛ اینها سبب فوری کاهش قیمت‌ها شده است.
- حجت‌الاسلام دکتر سیدکاظم سیدباقری عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه یکی دیگر از ارائه کنندگان جلسه به ارائه دیدگاه‌های سیاسی خود پرداختند:
ویژگی جنبش جدید/ شورش‌های کور:
- رهبری آنها بالا به پایین نیست به صورت دایره‌ای هستند؛
- اهداف مشخص تعریف‌شده ندارند؛
- قابل پیش‌بینی نیستند و گفتگو با آنها سخت است. پیش‌بینی روند دشوار است و کنترل و مهار انها هم سخت است.
در گذشته شاه اگر می‌توانست اما را راضی کند می‌توانست کشور را کنترل کند اما امروز با تنوع خواسته‌ها،شعارها و … برنامه‌ریزی و برخورد سخت شده است.
ارسطو می‌گفت انقلاب، زمانی رخ می‌دهد که احساس ناعدالتی در آن باشد. انقلاب، شاخصه‌های عدالت زیادی را ایجاد کرد اما احساس عدالت در بین مردم کم شده است: ۱٫ مردم احساس می‌کنند ویژه‌خواری شکل گرفته است؛ تمردگرایی مردم به دلیل همان احساس تبعیض؛ ۲٫ فرایند ساختار قدرت شفاف و پاسخگو نیست؛ (آثار احساس عدم کارآمدی)۳٫ قطب‌گرایی شدید، اختلاف برخواسته از احساسات ملی.
راهکارهای سیاسی:
۱- به رسمیت شناختن اختلافات و تفاوت‌ها و فراهم‌آوردن شرایط گفتگو و تعامل و ترابط
۲ – پذیرش نظارت: فقدان قانون یا راه‌های فرار از قانون.
- آقای دکتر مسعود پورفرد عضو هیأت علمی گروه سیاست نیز به عنوان سخنران، مباحث سیاسی خود را به شرح ذیل ارایه کردند:
- مسأله ناکارآمدی دولت در بخش اقتصادی، برنامه‌ریزی (در بحران‌ها و چالش‌ها) و نیز مجلس در بخش کمیسیون اقتصادی و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ناکارآمد شده است (چالش داخلی)
راه‌حل: اصلاحات جدید ساختاری در دولت و مجلس؛ انتقاد سازنده از طریق رسانه‌ها و مطبوعات و تشکل‌های مردمی
- مسأله ساختارهای دوگانه در جمهوری اسلامی ایران (چالش داخلی)
راه‌حل: گفتگو و تصمیم‌گیری سیستمی در سطوح بالای نظام جمهوری اسلامی ایران.
- مسأله افزایش فقر و حاشیه‌نشینی به عنوان خطر بالقوه سیاسی (چالش داخلی)
راه‌حل:
الف. راه‌اندازی بانکی مانند مدل بانک گرامین در بنگلادش که موسس آن دکتر محمد یونس است که برای فقرا و محرومین وام می‌دهد بدون ضامن خاص.
ب. طراحی سریع بسته حمایتی از محرومین و فقرا و اجرای سریع آن در کوتاه‌مدت.
- مسأله افزایش اعتراضات و شورش‌های اجتماعی اقتصادی
راه‌حل: مدیریت اعتراض‌ها از طریق تعیین مکان معین در استان‌ها و به رسمیت‌شناختن حق اعتراض قانونی برای جلوگیری از تخریب اموال و سوءاستفاده دشمنان.
- نقش نئوکان‌ها و صهیونیست‌ها درون نظام آمریکا (کوشنر داماد ترامپ یهودی ارتدوکس) (چالش خارجی)
راه‌حل: خنثی‌سازی تئوری «تخریب خلاقانه» آمریکایی‌ها، روان‌شناسی سیاسی ترامپ (شتاب‌زده و دنبال نتیجه سریع گرفتن) و خنثی‌سازی طرح تسخیر ذهنیت جامعه ایران.
در انتهای این میزگرد علمی حجت‌الاسلام دکتر محمد ملک‌زاده دیگر عضو هیأت علمی گروه سیاست به داوری مطالب ارائه شده پرداختند.
