به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب «همسو با حماسه (سیری در ادبیات پایداری و دفاع مقدس)» به زودی توسط گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد. در همین زمینه گفت‌و‌گوی کوتاهی با مدیر گروه ادب و هنر این مرکز انجام داده‌ایم که در ادامه مطلب، از منظرتان عبور خواهد کرد.
ساختار کلی کتاب چگونه است؟
کتاب که در قالب مجموعه مقالات و یادداشت تنظیم شده است، حاوی محورهایی چون مفهوم شناسی ادبیات پایداری، مختصات شعر پایداری، سویه‌های شعر دفاع مقدس، نگاهی به رویکردهای فیلمنامه‌های سینمای دفاع مقدس، انسان در داستان دفاع مقدس، ادبیات داستانی دفاع مقدس و دشمن‌شناسی در ادبیات داستانی سیاه دفاع مقدس است.
اهمیت موضوع کتاب در عضر حاضر چیست؟
هــشت ســال دفــاع مقدس همــراه بــا خــود جریــان نیرومنــد فرهنگــی؛ درحــوزه شــعر، قــصه، نمایــشنامه، نقّاشــی، ســینما و تأتــر را بــه وجـود آورد کـه تجربـه‌هـایی تـازه و بـدیع در لابـلای شـبکه عظـیم فرهنگـی آن مـی‌تـوان یافــت. مطالعــه، تحلیــل، تحقیــق، تبیــین و نقــد و بررســی همــه ســو نگرانــه و شــناخت و بازیافت این حادثه عظیم در همه ابعاد بایسته و ضروری است. در فراینــد تحلیــل، تبیــین، بازنمــایی و بــاز گــویی حــوادث هــشت ســال دفاع مقدس در حــوزه ادبیــات، پژوهــشگران و صــاحب نظــران هــر یــک بــه فراخــور دریافــت و حــوزه مــورد مطالعــاتی خــویش بــر ســر دفتــر آن ایــام عنــوانی نهــاده‌انــد تــا در ذیــل آن، بــه بــازنمود فـضاهای متفـاوت عـاطفی، تخیلـی، زبـانی و بیـانی ادبیـات آن ایـام بپردازنـد. بـا گذشـت زمــان و فاصــله گــرفتن از آن روزهــا، پرونــده پــر ورق ادبیــات آن ایــام قطـــورتر و سنگین تـر شـد و بـه مـوازات رشـد زوایـای دیـد و گـسترش نوشـتار در حـوزه ایـن تحـول بــزرگ اجتمــاعی؛ نویــسندگان، اندیــشمندان و صــاحب نظــران ، نــام هــایی متفــاوت امــا شــبیه بــه هــم از نظــر مــضمون و ترکیــب ســازی بــه کــار برده‌انــد؛ تــا جــایی کــه تنــوع موضـوعات مطـرح شــده منجـر بــه تکثیـر عنـاوین بــه ادبیـات جنــگ، ادبیـات پایــداری، ادبیـات مقاومـت، ادبیـات متعهـد و ملتـزم و ادبیـات دفـاع مقـدس گردیـده است.
ویژگی شاخص کتاب چیست؟
در این اثر فاخر، نویسندگانی مثل دکتر محسن سیفی، استاد احمد شاکری، دکتر محمدمهدی ابراهیمی فخاری و علی اسدی‌پور قلم زده‌اند. ضمن اینکه یادداشت‌هایی از مرحوم استاد حمید سبزواری و مرحوم فرج‌الله سلحشور برای اولین بار منتشر می‌شود.
اصلی ترین رویکردهای پژوهشی در این کتاب کدام است؟
ادبیات پایداری ریشه در روح متعهد، بلند و غیرت ورزانه ایرانیان از دیرباز تا به امروز دارد و این موضوع در تار و پود اشعار، داستان‌ها، فیلمنامه‌ها، روایت‌ها، خاطرات و… شاعران و نویسندگان بروز یافته است. این نوع از ادبیات ترویج دهنده مضامین ارزشمندی چون مبـارزه بـا ظلـم و سـتم، یاری مستضعفان، قیام علیه مستکبران و زورگویان، دعـوت بـه مبـارزه و جهـاد، سـتایش آزادی و آزادگــی، تجلیل از صـلح و عـدالت، شهادت طلبی و ایثار، امیــد بــه آینــده و ظهــور منجــی است. وقوع هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان نقطه عطفی در ادبیات پایداری محسوب می‌شود که منجر به رویش‌های متعدد و تولید آثار فاخر ادبی گردید و حتی بر نسل نویسندگان جنگ ندیده نیز تاثیر گذاشت؛ این رویداد تحولی شگرف در ادبیات پایداری پدید آورد و با تاکید بر سه کلید واژه مقاومت، حماسه و دغدغه مندی، پیوندی جدی و ناگسستنی میان ادبیات پایداری و ادبیات آیینی و دینی برقرار نمود. در این کتاب درباره ویژگی‌ها، رویکردها و درون مایه‌های ادبیات پایداری سخن گفته شده است.
به چه سوالات و شبهات جوان در این کتاب پاسخ داده می‌شود؟
مرگ در داستان دفاع مقدس، به‌تنهایی معنایی عام دارد؛ معنایی همانند آن‌چه هر روز می‌توان در قبرستان‌ها و سازمان‌های ثبت احوال دید. اما در پیوند با عقاید انسانی که محورِ این نوع از داستان است، معنای مرگ به «شهادت» تبدیل می‌شود. مرگی که انسان به پیشوازش می‌شتابد. حال اگر جزئی‌تر به این موضوع بنگریم، این سؤال پیش می‌آید که در داستان، مفهومِ شهادت چگونه مطرح می‌شود؟ هنگامی که فردی روی مین می‌رود و در کمتر از یک ثانیه اجزای بدنش از هم جدا می‌شود، چه اتفاقی در ذهن او می‌افتد؟ چه تصویری از مرگ یا زندگی پیش چشمانش شکل می‌گیرد؟ داستان دفاع مقدس چگونه به این موضوع می‌پردازد که داستان، صورتی شعاری و خسته‌کننده نداشته باشد؟
