به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به معرفی کتاب “اندیشوران شیعی و عرفان ابن عربی” که برای نخستین بار در نمایشگاه سی و دوم عرضه خواهد شد می‌پردازیم.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی‌و‌دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، قصد داریم تا به معرفی جدیدترین کتاب‌های این انتشارات بپردازیم.
“اندیشوران شیعی و عرفان‌ابن‌عربی” عنوان کتاب گروه عرفان پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه است که برای اولین بار توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به قلم حسین شکرابی منتشر شد.
در مقدمه کتاب “اندیشوران شیعی و عرفان‌ابن‌عربی” می‌خوانیم:
اندیشه ابن‌عربی، به طور غیر قابل انکاری در حوزه سنّت عقلانی شیعه، تاثیر گذار بوده است. این که چگونه و چرا اندیشه ابن عربی مورد اقبال و توجه حکما و عرفای شیعه قرار گرفته است، موضوعی است که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است. عرفان و حکمت شیعی در نهانی‌ترین لایه‌ها و وجوه خود، وامدار آموزه‌های اساسی عرفان نظری است که با تاسیس قواعد و روش حکمی خاص، عملاً امکان فهم صحیح‌تری از معارف شیعی را پدید آورده‌است. اگرچه گرایش‌های شیعی که از ابتدا در میان نحله‌های گوناگون عارفان مسلمان مشهود بود، به دورانی بسی پیش از ابن عربی و اتباع او باز می‌گردد.
اصرار همواره عرفا بر انتساب خود به علیّ‌بن‌ابی‌طالب(ع)، نشانگر این است که حقایق عرفانی حداقل چنان که خود عرفا معتقدند، با واسطه یا بی‌واسطه متاثّر از تعالیم ائمّه اطهار(ع) در زمینه معارفند. مباحث اصلی ابن‌عربی در خصوص مفهوم انسان کامل و شباهت بسیار آن با بحث‌های روایی شیعه در موضوع امامت، نیز موضع وی در خصوص جبر و اختیار که نزدیک به مفهوم «امر بین امرین» است که از امامان معصوم(ع) رسیده، و عقیده وی در باب مساله تشبیه و تنزیه و جمع میان آن دو، همچنین تصریح به نام امام مهدی(ع) به عنوان خاتم اولیاء، از مواردی هستند که می‌توان در این زمینه برشمرد. شباهت میان آراء عرفانی ابن عربی و عقاید شیعی آن چنان است که ابن خلدون، مورّخ شهیر و متعصّب سنّی مذهب، در مقدّمه کتاب العبر مشهور به مقدّمه ابن‌خلدون، در تعریضی به اهل عرفان به ویژه سعید‌الدّین فرغانی از مشاهیر اتباع ابن عربی، به این تشابه اشاره می‌کند.
در خصوص ضرورت بحث قابل ذکر است که در حالی که برخی با تمسّک به عبارات و کلمات ناسازگار محی‌الدین با عقاید شیعی، می‌کوشند تا همه ارزش‌های فکری او را زیر سوال ببرند، تبیین شاخصه‌های شروح شیعی، نوع رویکرد حکما و عرفای شیعه، نسبت به آراء ابن عربی را نشان می‌دهد و می‌تواند در جهت جلوگیری از احیاناً افراط و تفریط‌هایی که در خصوص وی صورت می‌گیرد موثّر باشد و مطالعه گران را متذّکر به این امر سازد که مطابق سنّت بزرگان حکما و عرفای شیعه، همواره می‌توان ضمن احتراز از موارد ناسازگار با عقاید شیعی، از ظرفیت‌های مبانی عرفانی او، بهره جست.
کتاب “اندیشوران شیعی و عرفان‌ابن‌عربی” به کوشش حسین شکرابی برای اولین بار در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از چهارم لغایت چهاردهم اردیبهشت‌ماه جاری عرضه خواهد شد.
