به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و در ادامه سلسله گفتگوهای علمی با مدیران گروه‌های علمی پژوهشکده‌های پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به سراغ حجت الاسلام والمسلمین قاسم ترخان مدیر گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه رفتیم. این گروه از گروه‌های قدیمی و البته موثر در پژوهشگاه بوده و همواره دارای آثاری است که در اکثر جشنواره‌های علمی حائز رتبه‌های برتر بوده است.
در ادامه متن کامل این گفت و گو از منظرتان خواهد گذشت:
با سلام؛ لطفا در ابتدا به اختصار تاریخچه‌ای از گروه کلام بیان کنید.
گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی بیش از بیست سال می‌گذرد که در پژوهشگاه تاسیس شده است. اهداف و برنامه‌های کلی گروه بدین شرح است:
– بازپژوهی کلام اسلامی و بازنگری تحلیل آثار و آراء متکلمان بزرگ مسلمان.
ـ تبیین و تنسیق عقاید اسلامی به زبان زمان.
ـ اهتمام در جهت تعمیق و ایجاد پویایی و بالندگی در کلام و دین‌پژوهی اسلامی با توجه به نظرها و نیازهای جدید.
ـ پاسخگویی به شبهات القایی در قلمرو عقاید و کلام اسلامی.
ـ نقد مکاتب و دیدگاه‌های معارض.
چه حوزه‌های تمحضی تاکنون در گروه کلام تعریف شده است؟
گروه کلام ۶ عضو هیات علمی و یک پژوهشگر دارد و حوزه‌های تمحض جاری گروه عبارتند از: فلسفه علم کلام با محوریت ترابط، کلام شیعی، فلسفه کلام با محوریت تطور، امامت و ولایت، دین شناسی علمی، کلام سلفی، کلام تطبیقی انتقادی(مطالعات مقارنه‌ای)/ کلام اسلامی و الهیات ادیان. ضمنا پیش از این انجام تحقیق در حوزه‌های تمحض مبدا و معاد، انسان شناسی دینی و تطور کلام شیعه از جمله فعالیت‌های گروه بوده است.
تاکنون چه آثاری از گروه به چاپ رسیده است؟
تاکنون بیش از ۵۰ عنوان کتاب در گروه چاپ شده است از جمله:
| مدرنیته از نگاه دین | محمدتقی سهرابی‌فر |
| علم، ظن و عقیده | محمدتقی سهرابی‌فر |
| چیستی انسان در اسلام | محمدتقی سهرابی‌فر |
| نگاه سوم به جبر و اختیار | محمدحسن قدردان قراملکی |
| آیین خاتم | محمدحسن قدردان قراملکی |
| پاسخ به شبهات کلامی (۶ دفتر اول) | محمدحسن قدردان قراملکی |
| خدا در تصور انسان | محمدحسن قدردان قراملکی |
| اسماء و صفات خدا | محمدحسن قدردان قراملکی |
| علم و اراده الهی | محمدحسن قدردان قراملکی |
| راز خلقت و بقا (رابطه خدا با جهان) | محمدحسن قدردان قراملکی |
| قاعده الواحد از دیدگاه متکلمان | محمدحسن قدردان قراملکی |
| فلسفه دین و کلام جدید | به کوشش: محمد جبرئیلی |
| سیر تطور کلام شیعه (دفتر دوم ) | محمدصفر جبرئیلی |
| سیری در تفکر کلامی معاصر | محمدصفر جبرئیلی |
| حکمت صدرایی و کلام شیعه | قاسم اخوان نبوی |
| جامعه‌شناسی دین (مبادی و پیشینه) | قاسم اخوان نبوی |
| بنیاد تفکر سلفی | محمدباقر پورامینی |
| درآمدی بر مبانی کلامی علم دینی (با تاکید بر علوم انسانی) | قاسم ترخان |
| پژوهشی در عصمت معصومان (ع) | حسن یوسفیان و احمدحسین شریفی |
| تجربه دینی و مکاشفه عرفانی | محمدتقی فعالی |
| پدیدارشناسی دین | محمود خاتمی |
| دین پژوهی معاصر | علی‌اکبر رشاد |
| پژوهشی در نسبت دین و عرفان | سیدیحیی یثربی |
| فلسفه دین | محمدتقی جعفری./تدوین: عبدالله نصری-احد فرامرز قراملکی-محمدرضا اسدی |
چه تحقیقاتی در گروه در دست اجرا ست؟
تحقیق فاعلیت خداوند توسط حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن قدردان قراملکی، تحقیق اندیشه‌های کلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای توسط حجت الاسلام و المسلمین محمدصفر جبرئیلی، تحقیق ذات مند بودن و فطرت مندی انسان (پاسخ به شبهات و ایرادات مطرح شده بر ذات مندی و فطرت مندی انسان) توسط حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی سهرابی‌فر، تحقیق نقد و بررسی تحویل‌گرایی در الاهیات معاصر توسط جناب آقای قاسم اخوان نبوی، تحقیق توحید عبادی در مکتب سلفی توسط حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر پورامینی، تحقیق بررسی و تبیین تأثیر ناواقع‌گرایی معرفتی بر الهیات معاصر توسط حجت الاسلام و المسلمین محمد کاشی‌زاده، تحقیق برآیند مبانی کلامی در علوم انسانی اسلامی توسط اینجانب در قالب موظفی و نیز تحقیق نقش مبانی کلامی در الگوی پیشرفت توسط حجت الاسلام و المسلمین احمد شعبانی در قالب قراردادی برای گروه در حال انجام است.
چه نشست یا همایش‌هایی برای برگزاری توسط گروه تدارک دیده شده است؟
قرار است در سال ۱۳۹۷ همایش «فلسفه کلام و نکوداشت علامه ذوفنون آیت‌الله العظمی سبحانی(دام‌ظله)» توسط این گروه برگزار شود که دبیری علمی آن بر عهده حجت الاسلام و المسلمین محمدصفر جبرئیلی است و در همین راستا نیز نشست‌هایی پیش‌بینی شده که برگزار خواهد شد.
