به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی مدیریت تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران، دومین جلسه از سلسله جلسات چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با موضوعِ «انقلاب اسلامی و هویت ملّی»، توسط گروه مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه، صبح امروز دوشنبه مورخ ۷ خردادماه جاری در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
دکتر حمید هوشنگی به عنوان ارائه دهنده این بحث در ابتدای سخنان خود گفت: تنوع قومی یک پدیده فراگیر و جهانشمول است و هر کشوری از یکسو بر اساس اهداف و رویکردهای نظام سیاسی و از سوی دیگر مدل تنوع قومی موجود در جامعه اقدام به طراحی سیاست برای مدیریت تنوع قومی نمود است. جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از کشورهایی است که دارای تنوع قومی است و باید بر اساس نوع نگاه به مقوله تنوع قومی و با عنایت به ویژگی‌های این تنوع اقدام به سیاستگذاری نماید.
وی افزود: گروه‌های مخالف از مسأله خرده‌هویت‌ها و فروملی سوءاستفاده می‌کنند. از سوی دشمنان بحث اقوام، در تمام تاریخ خیلی مورد طمع بوده است و گرام‌فولر تنوع قومی را یک پاشنه آشیل ایران می‌داند.
هوشنگی تصریح کرد: در بحث تنوع قومی، دو نوع سیاست به کار گرفته می‌شود؛ یکی سیاست همسان‌سازی و دیگری سیاست مدیریت تنوع قومی است که برای آن چندین مدل را می‌توان پیشنهاد کرد و بهترین مدل برای آن، مدل سیاست مدیریت تنوع قومی بومی است.
وی با اشاره به مدل‌های سیاستگذاری بهترین این مدل‌ها را، مدل فرایندی دانست و افزود: انواع تنوع قومی در جوامع به گونه‌های مختلفی هستند. الف) کشورهای مبتنی بر فتح مانند شوروی، ب)کشورهای مهاجرپذیر، ج)کشورهای قدیمی مانند ایران و مصر و هند.
دکتر هوشنگی گفت: قوم فارس یک امر موهوم است. پهلوی آن را ساخت برعلیه خرده‌قومیت‌ها، و خرده‌قومیت‌ها برای مبارزه و برساخت دیگری، این قوم را می‌سازند.
هوشنگی با تاکید بر ویژگی‌های برساخته‌ی غیرواقعی به حوزه‌های مختلف چشم‌انداز این بحث ورود کرد و گفت: چشم‌انداز و اهداف در این بحث حوزه‌های خاص خود را دارد.
حوزه اقتصادی: در دیپلماسی اقتصادی می‌توانند مفید باشند. ظرفیت اقتصاد مقاومتی هستند.
حوزه دین و مذهب: سکولار کردن سنی‌ها رویکرد درستی نیست. اتفاقا اگر مذاهب بومی تقویت شوند و اصول آن تقویت شود به نفع ج ا است. این ظرفیت وجود دارد که رهبری اهل سنت جهان را ایرانیان را در دست بگیرند. شافعی و ابوحنیفه ایرانی بودند. اکنون به جای عربستان باید ایران رهبر اهل سنت جهان باشد.
حوزه امنیتی: شهید بروجردی، کریمی و شوشتری از این ظرفیت استفاده کردند و امنیت‌زایی رخ داد
حوزه علمی و فناوری: دانشگاه غرب کشور می‌تواند مرکز علم کردزبانان شود
حوزه مدیریتی: مدیران بومی به دلیل آگاهی به شرایط کمتر چالش و سوءمدیریت دارند
هوشنگی در پایان خاطر نشان کرد: تنوع قومی فی نفسه مسأله نیست، بلکه عوامل بیرونی باعث مسأله شدن است. هدف ترویج گفتمان جمهوری اسلامی در حوزه تنوع است که مغفول مانده است. با افراط و تفریط نباید اقدام کرد. برخی این را به معنای امتیاز دادن مداوم به نخبگان اهل سنت می‌دانند که درست نیست.
دکتر داوود میرمحمدی به عنوان اولین ناقد در این کرسی علمی گفت: سه نوع نگاه به تنوع قومی وجود دارد. فرصت‌محور بودن رویکردی افراطی است. تهدیدمحور بودن رویکردی تفریطی است. در این تحقیق کاربرد واژه‌ی گفتمان مناسب نیست. گفتمان جمهوری اسلامی به معنای سیال بودن و موقت بودن و… را می‌رساند. واژه‌ی پارادایم و یا رویکرد شاید مناسب‌تر باشد.در نقده که شیعه- سنی، ترک- کرد باهم زندگی می‌کنند، چالش‌های زیادی وجود دارد. به این بخش هم باید پرداخته شود. نسبت میان سیاستگذاری قومی با سیاست‌های کلان و ملی باید مشخص شود. برای هر بخش از جامعه نمی‌توان یک سیاست مستقل نوشت. بلکه باید یک سیاست ملی داشت و در چارچوب آن سایر سیاست‌ها را تعریف کرد.
در جایی از این نوشته آمده است که مطالبات قومی؛ مطالبات قومی لفظ نادرستی است. چون یک‌طرفه است و صرفا حق محور است. در حالی که تکالیف و وظایف را نادیده می‌گیرد. الزام جهانی‌شدن باید در نظر گرفته شود. اولویت‌گذاری حوزه‌های مختلف باید بیان شود که بر اساس رویکرد تعیین می‌شود. تبعیض مثبت به معنای پذیرش کوتاهی و حق‌کشی است که قابل قبول نیست. به علاوه مشخص نیست به نفع چه کسی باید تبعیض مثبت انجام گیرد.
دکتر علی پُرنور دیگر منتقد حاضر در این کرسی علمی با اشاره به مباحث مطرح شده گفت: انقدر که در مورد مسائل بیگانه تئوری سازی شده به مسائل داخلی اهتمام نداریم. در سیاستگذاری رابطه‌ی منطقی دیده نمی‌شود. بین اقوام و اهل سنت مشخص نیست که کدام باید ارجحیت در پرداختن داده شود. بحث جمهوریت و اسلامیت به عنوان مفاهیم اصلی و مادر باید در نظر گرفته شود. سیاست‌های فرهنگی تقلیل و سیاست‌های اجرایی برجسته شده‌اند. ابتدا بایداز نظر فرهنگی تلاش کنیم که مسأله را حل کنیم. نظریه‌ی بومی عبارت خوبی است اما هنوز برای تبدیل به نظریه فاصله وجود دارد. نگاه پست مدرن در این مسأله مناسب نیست.
در ادامه این کرسی علمی دیگر حاضرین سوالات و نکته نظرات خود را با ارائه دهنده بحث درمیان گذاشته و دکتر حمید هوشنگی نیز به این نکات توجه و سوالات مطرح شده را پاسخ دادند.
