نشست علمی مبانی و الزامات خط مشی گذاری تحول در علوم انسانی

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، گروه فلسفه علوم انسانی اسلامی موسسه آموزش عالی حوزوی حکمت نشست علمی مبانی و الزامات خط مشی گذاری تحول در علوم انسانی را با سخنرانی صاحبنظران این حوزه در تالار معرفت پژوهشگاه در شهر قم برگزار کرد. در ابتدای این نشست علمی دکتر مجتبی امامی عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) فهم نادرست از خط‌مشی یا سیاست عمومی را یکی از بزرگ ‌ترین چالش ‌ها بر سر راه اداره بهتر امروز کشور خواند و گفت: شاید یکی از بزرگ ‌ترین چالش‌ ها بر سر راه اداره بهتر امروز کشور، فهم نادرست از خط ‌مشی یا سیاست عمومی است. ما به طور کلّی با دو نگاه کلّی می ‌توانیم به خط ‌مشی نگاه کنیم: یکی نگاه توصیفی یا فهمی و دیگری نگاه تجویزی و نسخه ‌پردازانه. دکتر امامی افزود: نگاه توصیفی در غایت خود به دنبال فهم یک «منطقِ عملیِ ثابت» در رفتارهای حاضر یک حکومت است. به عبارت بهتر به دنبال قاعده ‌ای هستیم که بتواند به بهترین شکل موجود، رفتار یک حکومت را شرح دهد. مثلاً این بحث که «سیاست آمریکا مقابله با انقلاب اسلامی و اسلام ناب محمدی است»، نمودی از یک قاعده کلّی است که می‌ تواند مجموعه بسیار متنوّعی از رفتار آمریکایی ‌ها را در سطوح مختلف روابط خارجی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تبیین کند. ما در حقیقت از مشاهده مجموعه وسیعی از رفتارها و تصمیمات دولتمردان آمریکایی، چنین جمع ‌بندی از رفتار آنها پیدا می ‌کنیم؛ حالا چه آنها چنین سیاستی را اعلام کنند، چه اعلام نکنند. وی همچنین تصریح داشت: همان ‌گونه که مشاهده می ‌شود چنین بعدی از خط‌ مشی/سیاست، بسیار شبیه آن چیزی است که شهید مطهری رحمه الله علیه آن را «سیره ‌پژوهی» می ‌نامید؛ منتها سیره ‌پژوهی مدّ نظر ایشان بیشتر در سطح یک امام معصوم علیه السلام مطرح شده است، ولی در مطالعات توصیفی خط ‌مشی، ما در پی «سیره یک حکومت» هستیم؛ حکومتی که متشکّل از تعداد زیادی سازمان و بخش‌ و انبوهی از افراد و بازیگران است. وی نگاه دیگر به خط مشی را نگاه تجویزی و نسخه پردازانه عنوان کرد و «حل یک مشکل عمومی» یا «تحقّق یک ارزش عمومی» را از محورهای آن دانست و افزود: به عبارت دقیق‌تر مسأله اصلی در این نگاه این است که چه کنیم تا یک مشکل عمومی حل شود؟ یا اینکه چه تدابیری باید بیاندیشیم یا چه اقداماتی را به مرحله اجرا در آوریم تا یک ارزشِ عمومیِ مدّ نظر ما در جامعه ظهور و بروز پیدا کند؟ در این منظر، خط ‌مشی یک «راه‌ حل»، «نسخه» یا «بسته سیاستی» است. قاعدتاً در چنین نسخه ‌ای مجموعه ‌ای از اصول و تدابیر کلّی وجود دارد؛ امّا به هیچ وجه به این تدابیر کلّی محدود نیست. تدابیر کلّی باید تا مرحله تدابیر جزئی توسعه پیدا کند، تا بتواند مصداق «راه ‌حل» باشد. هیچ بیمار اجتماعی از صِرفِ گزاره ‌های شعاری پزشک اجتماعی احساس رضایت نمی ‌کند. در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین دکتر هاشمیان و دکتر مرتضی جوانعلی آذر نیز به طور جداگانه به نقد صحبت های دکتر مجتبی امامی پرداختند. لازم به ذکر است این نشست علمی بعد از ظهر پنج شنبه دوم بهمن ماه ۹۳ از ساعت ۱۵ تا ۱۷ با حضور اساتید حوزه و دانشگاه، دانشجویان و دانش پژوهان در تالار معرفت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به آدرس: قم، بلوار پانزده خرداد، خیابان شهید میثمی برگزار شد.