به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سیدغلامرضا حسینی مدیرعامل سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت و گویی با ماهنامه کتاب و کتابخوانی شیرازه، گزارشی از فعالیت های سازمان انتشارات پژوهشگاه ارائه کرده است.
سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در زمره ناشرانی است که در سالهای اخیر موفق شده است در شمار بهترین ناشران تخصصی جای بگیرد. اگر امروز بخواهیم نام دو سه ناشر تخصصی خوب در حوز علوم انسانی اسلامی را بیاوریم، قطعا نام سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، یکی از آنها خواهد بود و این یعنی این ناشر توانسته است در حوز تخصصی خود، اعتباری برای خود دست و پا کند. در روزهایی که برخی معتقدند کتابهای علوم انسانی، اقبالی در بازار ندارند، این گفت وگوی کوتاه خواندنی است. متن این گفت و گو را در ادامه می خوانید.
یکی از مشکلات عمده ناشران علوم انسانی بازاریابی و فروش است و تقریباً کتاب های کمی از تولیدات علوم انسانی ناشران مجال عرضه در بازار را می‌یابند، دلیل این اتفاق را چه می‌دانید مخاطب یا ناشر؟
ـ حوزه‌ی علوم انسانی در عین حال که دارای تنوع قابل ملاحظه‌ای در موضوعات است، امّا به نسبت سایر حوزه ها، مخاطب محدودتری را شامل می‌شود و در واقع یک کار تخصصی است، بدیهی است تولید کتاب در حوزه‌ی علوم انسانی اقتضاعات خاص خود را دارد و به نسبت حجم کل تولید مکتوب کشور سهم آن کم تر است و در رقابت با کتاب های آموزشی، کمک آموزشی و عمومی سهم بسیار محدودتری هم درلیست مراکز پخش، سبد بازاریابان و ویترین کتاب فروشی ها دارد. به نظر می‌رسد در پاسخ به این سؤال اینگونه باید مطرح کرد که مخاطب و ناشر نقش جدی ندارند و همه چیز برمی‌گردد به عدم وجود زیرساخت های کارآمد در شبکه های توزیع کتاب کشور، که در حال حاضر معضل اصلی نشر کشور را رقم می‌زند و سایر بخش های صنعت نشر هم از ضعف شبکه توزیع متأثر هستند.
برخی معتقدند کتابهای علوم انسانی فروش خوبی ندارند. آیا این مسئله را قبول دارید، علت آن را چه می‌دانید؟
ـ آنچه مسلم است ما نباید از کتاب های تخصصی منتشر شده در حوزه‌ی علوم انسانی توقع تیراژهای کتاب های آموزشی، کمک آموزشی و یا حتی رمان و دیگر کتب را داشته باشیم، بدیهی است که طیف مخاطبان موضوعات مختلف متفاوت است.
در اینجا برای ملموس‌تر شدن موضوع یک مثال می‌آورم؛ آیا ما می‌توانیم تیراژ تولید و مصرف داروهای مسکن معمولی را با تیراژ و مصرف داروهای بیماری‌های خاص مقایسه کنیم؟
خیر! حتماً چنین مقایسه‌ای درست نیست و کاملاً مشخص و مشهود است که در واقع این سؤال یعنی از متصدی داروخانه بپرسیم شما قرص استامینوفن بیشتر می‌فروشید یا داروی بیماری ام اس! پس لازم است ما سطح توقع خود را در میزان تولید و عرضه کتاب های تخصصی مشخص کنیم. هرچند معتقدم شرایط را می‌شود بهتر کرد.
به نظر بنده تأسیس فروشگاه های بزرگ تخصصی عرضه کتاب های حوزه علوم انسانی اسلامی، پرهیز از چاپ کتاب ها با موضوع یکسان، موازی کاری، تولید کتاب ضعیف و توجه به کیفیت عرضه و ایجاد درگاه ها و ویترین های فروش اختصاصی می‌تواند سهم کتاب های حوزه علوم انسانی اسلامی را در سرانه کل تولید مکتوب کشور ارتقاء دهد.
برای بهترشدن وضعیت بازار کتابهای علوم انسانی چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
ـ همانگونه که قبل تر هم عرض شد، وقتی محصول تولید شده دارای شرایط و ویژگی های منحصر به فرد و دارای طیف خاص مخاطب و مصرف کننده است به نظر نمی‌رسد این سؤال دقیق باشد که چطور می‌شود کتاب های تخصصی را مانند بعضی کتاب های عمومی پرفروش کرد؟! در این زمینه باید تلاش کرد شرایط را بهبود بخشید و تا حد ممکن کتاب در دسترس باشد.
شاید لازم نباشد همه افراد متخصص در حوزه علوم انسانی و اسلامی کتابی را خریداری کنند، بلکه می‌توانند آن را در کتابخانه های تخصصی مراکز دانشگاهی و حوزوی بیابند.
ویژگی‌های یک کتاب خوب در حوز علوم انسانی چیست و چگونه می‌توان آن را ترویج کرد؟
شهرت و سوابق مؤلف یکی از شاخص های تولید کتاب خوب است، بدیهی است دغدغه مندی و حضور فعال نویسنده در محافل علمی – پژوهشی، نقش و تأثیر قابل توجهی در معرفی و عرضه کتاب خواهد داشت، البته شاخص های دیگری نیز همچون انسجام محتوا از حیث علمی ـ نوآوری ـ عدم تکرار ـ حجم مناسب ـ پرهیز از پرنویسی ـ ضرورت و به روز بودن موضوع ـ توجه به خواست و نیاز مخاطب ـ روزآمدی ـ جامعیت ـ طرح سؤال‌های جدید و ایجاد افق‌های تازه ـ روان بودن و رعایت زبان علمی و دیگر شاخص های ممکن، می‌توانند در تولید کتاب مطلوب مورد توجه قرار گیرند.
با توجه به اینکه بخشی از کتابهای علوم انسانی با حمایت مجموعه های دولتی تولید می‌شوند، آیا می‌شود گفت که ناشردغدغ فروش آن را ندارد؟ و آیا تعداد مخاطب یک کتاب می‌تواند معیار خوب یا بد بودن آن کتاب باشد؟
ـ تولید محتوا در حوزه علوم انسانی اسلامی در واقع تولید علم است، تولید در این سطح از کیفیت حساسیت ویژه ای دارد و نیازمند صرف زمان و هزینه های قابل ملاحظه ای است، که معمولاً از عهده فرد یا مؤسسات کوچک خصوصی به تنهایی خارج است و در این زمینه ممکن است دستگاه های حمایتی کمک کنند.
این آسیب که به آن اشاره کردید در سالهای اخیر به دلیل کاهش بودجه های فرهنگی و یارانه های مرتبط به شدت کاهش یافته است ولی متأسفانه در برخی موارد این اشکال وارد است که باید از سوی متولیان امر برطرف شود.
بخش دوم این سؤال را اینگونه پاسخ می‌دهم؛ حتماً کتاب های بسیار خوب و عالی وجود دارند که ضرورت چاپ آنها قطعی است که خواننده محدودی هم دارد، به عنوان مثال در یک رشته خاص در حوزه علوم انسانی و در سطح نظریه پردازی کتاب های علمی بسیار عمیق و دقیق از سوی اساتید مبارز حوزه و دانشگاه به رشته تحریر درآمده است که صرفاً دارای مخاطب چند صد نفری یا چند ده نفری است. که حتی به عنوان کتاب سال هم معرفی شده است. پس نتیجه می‌گیریم صرف میزان فروش یک کتاب، شاخص ارزش گذاری نمی‌تواند باشد.
اگر امکان دارد کمی از فعالیت های پیشِ رویتان در انتشارات پژوهشگاه بفرمایید و تازه‌ترین اثری را که منتشر کرده‌اید، به ما معرفی کنید.
ـ سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنوان یک ناشر تخصصی در حوزه علوم انسانی اسلامی با پشتوانه علمی بیش از بیست ساله پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در حال فعالیت است و در حال حاضر حدود یکصد عنوان کتاب مفصل را با موضوعات متنوع در دست آماده سازی و چاپ دارد.
کثرت یا وحدت وجود اثر حسین عشاقی ـ معرفت شناسی و نفس شناسی کانت اثر اسماعیل سعادتی خمسه و اقتصاد تعاونی از منظر اسلام اثر احمدعلی یوسفی جدیدترین کتابهای منتشره سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌باشند و علاقمندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با مراجعه به پایگاه خبری سازمان انتشارات به آدرس www.poiict.ir اطلاعات دقیق و تکمیلی دریافت نمایند.
